NITS

Tegenslag komt vaak in drieën. Na het overlijden van Henk Hofstede zijn moeder volgde een nieuwe, grote, tegenslag in de vorm van de brand in De Werf – sinds meer dan 40 jaar de thuisbasis van Nits – op 16 mei 2022. Maart 2023 openbaarde zich een zeldzame auto-immuunziekte bij Henk Hofstede. Het was de vraag of hij ooit nog kon functioneren, laat staan zingen of optreden.

Nu, bijna 2024 – het nieuwe album komt 19 januari uit – verschijnt een nieuw album, Tree house fire. Zoals het persbericht omschrijft:

On the 16th of May 2022 our studio De Werf burned down to the ground. The fire took everything. The fire gave us this album. The Tree is still standing. The bird is still singing.  

‘Deze uitspraak vat in een notendop samen welke gebeurtenissen tot het ontstaan van Tree House Fire hebben geleid, maar vertelt ook iets over de  vastbeslotenheid van de NITS om de draad meteen weer op te pakken.

Op basis van i-pad demo’s die Henk Hofstede had gemaakt, is de band gaan repeteren en opnemen, eerst in een gehuurde oefenruimte, daarna in Studio 150 in Amsterdam-Noord. De teksten reflecteren soms op een zwerftocht door en rond het gebouw, kijken dan weer vanuit het perspectief van een boom die behouden is gebleven of een specht die het allemaal heeft zien gebeuren. De teksten laten zich lezen als een allegorie, hetgeen kraakhelder wordt in het laatste nummer, waarin de koude realiteit van dit verlies, maar ook verlies in het algemeen, onthutsend duidelijk wordt.’

Tree house fire verdient uiteraard tientallen luisterbeurten, maar ik vind het altijd prettig om vanuit een eerste – rudimentaire – luisterbeleving te schrijven.

Het mini-album – wat gevoelsmatig niet zo voelt, door de inhoud en kwaliteit van het geheel – telt 6 nummers. Month of May opent somber met alleszeggende zinnen als ‘All my souvenirs are grey’ en ‘The cruel month of May.’ Je zou geneigd zijn te denken dat heel het album, naast de tekst, in een somber muzikaal retrospectief vervolgt, maar dat is buiten Nits gerekend. Nee, vrolijk wordt Tree House Fire nergens, maar wat hebben de heren de thematiek van het verliezen wat je zo dierbaar was – en is – ontroerend en onderhuids intens vormgegeven. Daarbij valt op dat je niet – of: nauwelijks – opvalt dat Henk Hofstede toch echt een veer heeft moeten laten, en dat het opnemen van deze muziek een heuse lakmoesproef moet zijn geweest. ‘Kan ik het nog, en wat kan ik nog van wat ik kon’ – deze, mij in hem inlevende – vragen komen bij me op.

Big brown building burning heeft een mysterieuze spanning in zich door de combinatie van hoe de keyboards, percussie en achtergrondzang elkaar versterken. De muziek lijkt vrij minimalistisch, maar juist dáár zit hem de kracht in op Tree House Fire. Het nummer is een zoveelste parel in de al topzware Nits kroon.

The tree gaat – ook – over de boom die bij de studio stond en die de brand overleefde. Bomen zijn verrassend sterk. ‘When I came I was still a child’ zingt Henk, en kijkt – zo stel ik mij voor – terug naar een tijd dat hij nog geen 30 was en toen al in die studio te vinden was. Het is geen gebouw wat afbrand, het is het grootste stuk van Nits gezamenlijk beleefd leven en verleden. Toen ik van de brand las, kwam gelijk de gedachte in mij op: gemeente Amsterdam, geef Nits een nieuw “thuis” en stelde mij – natuurlijk heel idealistisch een soort fan crowdfunding actie voor die herinneringen van de fans aan Nits naar die nieuwe plek brachten. De Nits zijn immers altijd een wisselwerking geweest tussen hen en een – altijd trouwe – schare fans. Misschien is dat toch nog eens te realiseren. Die warme nieuwe jas maken we samen. Als er één band is, die dit verdient.

Maar laat ik even bij het onderwerp blijven.. The bird laat horen dat muzikaal gezien, de muziek behoorlijk aansluit op het drieluik Angst (2017), KNOT (2019) en NEON (2022). De muziek voelt bijna ijl, soms vederlicht, ondanks de bepaald niet lichte inhoud. Als as die in de hete lucht omhoog vliegt. The bird voelt bijna als een gospel. Licht en groots. Fraai.

The attic klinkt broeierig. ‘And the wind has no clothes, ’the fire has no heart/mercy.’ ‘Long forgotten stories taken by the flames.’ Ook in dit nummer komt weer een zeker minimalisme om de hoek kijken, wat mij met mijn oor dicht bij de box houdt.

Tree house fire besluit met The wind has no clothes. Muzikaal sluit het weer aan bij Month of May en de cirkel is rond.

Uit de resten van een verloren gegaan verleden staat daar de boom, en zit een vogel. Vroeger strooide men de as die overbleef uit de open haard ver het land buiten omdat dit de vruchtbaarheid ten goede kwam. De natuur staat soms ook in brand. Het is soms verbazend hoe – rijker dan ooit – de natuur op zo’n plek terug komt.

Tree house fire is geen ’tussendoortje’ of te negeren ’tussenalbum’ zoals men bij de omschrijving EP wel eens denken zou kunnen. Het is een album wat door de brand vormgegeven is. Tegelijkertijd gaat het over iets veel breders. Verlies in de brede zin des woords. Maar vooral: het omarmen van wat er nog allemaal wél is, en wat niet in materie te vangen is. ‘Memories long forgotten’ zijn dan verbrand, in Nits hun hoofden én in de onze, als trouwe fans, groeien de herinneringen en zijn ze een gezamenlijk gevierd leven (en geen: verleden) dat nu al 50 jaar duurt en in 2024 een vervolg krijgt in de vorm van, jawel, optredens. In het voorjaar staan ze in diverse zalen in Europa. Na de zomer touren ze verder langs Nederlandse zalen. En, omdat niet alle herinneringen zich in een studio lieten vangen, komt er, naast 30-delige podcast ‘Dial Nits’, gemaakt door Eric Facon en verschijnt een  uitgebreid fotoboek met stills van de video’s en super 8 films die Henk Hofstede vanaf 1980 van de  band maakte.

De brand veroorzaakte misschien wel dat meer herinneringen dan ooit boven kwamen en – vanuit een besef van de kans op verlies – vastgelegd werden. ‘Memories long forgotten’ zijn niet verbrand, maar komen tot leven, meer dan ooit. De brand nam, maar geeft uiteindelijk terug wat van blijvende waarde is: herinneringen.

Met Nits kan 2024 niet beter beginnen.