Fish

Laatste keer live in Muziektheater Enschede met de Road to the Isles tour.

Fish gaat gemist worden

Door Thomas Kamphuis

Aan alle mooie dingen komt, vroeg of laat, een eind. Als het moment daar is, is het naast een afscheid, ook een confrontatie met de tijd. “Opeens” is het zo ver dat, één van je grote muzikale helden, zoals ik Fish zonder omhaal noem, afscheid neemt. Vooraf nam een zekere nervositeit zich bij mij meester. Zou het een laatste écht goede herinnering en afscheid in stijl worden, of juist gaan tegenvallen? Fish, 66 inmiddels, leek er echter serieus werk van te willen maken. Hij stopte met roken en drinken op 1 januari en bereidde zich voor. Het betaalde zich, meer dan, uit, in Enschede in het Muziektheater wat als de Road to the Isles tour de – blijvende – herinnering in zal gaan.

Het Gazza Ladra – de stelende ekster – thema van Rossini leidt het concert in, wat start met Credo. Fish heeft voor deze tour twee totaal verschillende sets voorbereid, die afwisselend ten gehore worden gebracht. met het inzetten van Credo – “set B” – is er bij ondergetekende, kort, enige teleurstelling aangezien deze start in houdt dat het epische Plague of ghosts niet gespeeld zal worden, aangezien dit werk onderdeel uit maakt van “set A”. Echter: niet getreurd.

Het geluid in het Muziekcentrum is niet ál te goed, de stem van Fish is, na een aanloopje, dat wél. Sterker nog, zo goed heeft zijn stem in jaren niet geklonken, en hij houdt dit vast tot en met het laatste nummer The Company, na dik twee uur – zonder pauze. De extra dimensie aan de band wordt gevormd door de muzikanten van het eerste uur dat Fish solo ging: toetsenist Mickey Simmonds en gitarist Robin Boult. Achtergrondzangeres Elisabeth Troy Antwi is bij de Fish kenners bekend van haar niet te missen bijdragen op Raingods with Zippo’s (1999) en A feast of consequences (2013).

Big wedge wordt magistraal gespeeld en ook Long cold day is sterk. Wanneer dan ook nog Slàinte Mhath wordt ingezet, kan de avond eigenlijk al niet meer stuk. Daarna wordt echter een ander luister mindset gevraagd met de epische stukken van Feast of consequences, High wood, Crucifix corner, The gathering, Thistle alley en The Leaving. Helemaal niets mis mee, maar na Slàinte Mhath had ik nog wel wat uit de tijd met Marillion willen horen. Maar: dit is Fish zijn feest en hij heeft de keus.

Just good friends wordt gloedvol gezongen samen met Elisabeth. Daarna is het tijd om een greep te doen uit The 13th star, zo’n enorm sterk album waar ik tal van herinneringen aan heb uit een tijd die – ook voor mij – niet de makkelijkste was. Eigenlijk ieder nummer van dat album is goed, Arc of the curve en Dark star zijn slechts een staalkaart. Dan wordt het tijd voor Fish laatste album, Weltschmerz, waar hij zich bijna voor verontschuldigt en denkt dat mensen uit het publiek het wel niet zullen kennen. “Het is te koop achter bij de stand.” Dat is buiten uw recensent gerekend. Ik keek jaren uit naar dit finale album, en toen het eindelijk uit kwam was ik zeer verrast en vond het een intens, en voor alles: waardig afscheid van Fish als albumartiest. Waverly steps wordt ingeleid door Fish, niet alleen over de betekenis, maar ook hoe schrijven in drie niveaus – “The A, the B and the C” kan openbaren en – als die drie niveaus samenvallen – iets magisch gebeurt.

Raw meat – van Suits uit 1994 – is een nummer wat ik niet zo ken, omdat rond die tijd ik Fish even kwijt was (slechts zeer kort, tot in 1997 Sunsets on empire verscheen).

Als toegiften worden A gentleman’s excuse me gespeeld – wat alleen visueel al een hoogtepunt is, met Fish and Mickey Simmonds gevangen in één beeld op het projectiescherm. In dit nummer wordt eens te meer duidelijk dat een zeker “voorbereidingsregime” Fish zijn stem goed heeft gedaan: er zit veel meer kleur – en uithoudingsvermogen in.

Eén van de meest donkere Marillion uitvoeringen wordt indringend uitgevoerd en tilt het concert naar een nog hoger niveau. Nóg is het niet op en komt de band nog één keer terug voor The company. Na afloop blijft het publiek verwachtingsvol klappen en wachten, maar dit was dan toch echt het einde.

De sublieme staat van uitgaven op DVD van Fish zijn concerten (en cd én de heruitgaven roep ik hier met uitroepteken bij!) laat mij hopen op een toekomstige uitgave van deze allerlaatste Road to the Isles tour. Mag ik hopen dat daarbij twee verschillende concerten worden vastgelegd: die met “set A” én “set B”?

De muziek leeft voor altijd voort. Fish live gaat gemist worden, maar wat een herinneringen aan al de concerten die ik mocht zien.

Nog één ding – wat al jaren in mijn gedachten is. Fish zijn stem is vergeleken met dan weer Peter Gabriel dan weer met een ander. Maar – enkele jaren terug – viel ik van mijn stoel toen iemand mij de – voor mij totaal onbekende – Alex Harvey met Boston tea party liet horen. Eveneens: uit Schotland. Was dit de jonge Fish die ik hoorde? Nee, maar niet alleen de zang, de intonatie en vooral: manier van zingen gaf mij kippevel. Fish-avant-la-lettre? Zeg het maar. Maar het is voor mij vreemd dat niemand ooit eerder in die veertig jaar met dat vergelijk is gekomen. Wat zou Fish er zelf van vinden?

Fish, en vanaf eind maart 2025 gewoon weer Derek William Dick: het ga je goed op de buiten Hebriden op jullie nieuwe cottage en op de trekker. Voor altijd in mijn muziekhart.

Door Thomas Kamphuis